ตสฺส เอวํ โหติ – ‘‘อหํ โข คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย จรนฺโต อลตฺถํ ลูขสฺส วา ปณีตสฺส วา โภชนสฺส ยาวทตฺถํ ปาริปูริํฯ ตสฺส เม กาโย กิลนฺโต อกมฺมญฺโญ มาสาจิตํ มญฺเญฯ หนฺทาหํ นิปชฺชามี’’ติฯ โส นิปชฺชติ; น วีริยํ อารภติ อปฺปตฺตสฺส ปตฺติยา, อนธิคตสฺส อธิคมาย, อสจฺฉิกตสฺส สจฺฉิกิริยายฯ อิทํ ฉฏฺฐํ กุสีตวตฺถุฯ

(ฉ) ปุน จปรํ ภิกฺขุโน อุปฺปนฺโน โหติ อปฺปมตฺตโก อาพาโธฯ ตสฺส เอวํ โหติ – ‘‘อุปฺปนฺโน โข เม อยํ อปฺปมตฺตโก อาพาโธฯ อตฺถิ กปฺโป นิปชฺชิตุํ ฯ หนฺทาหํ นิปชฺชามี’’ติฯ โส นิปชฺชติ; น วีริยํ อารภติ อปฺปตฺตสฺส ปตฺติยา, อนธิคตสฺส อธิคมาย, อสจฺฉิกตสฺส สจฺฉิกิริยายฯ อิทํ สตฺตมํ กุสีตวตฺถุฯ

(ช) ปุน จปรํ ภิกฺขุ คิลานา วุฏฺฐิโต [คิลานวุฏฺฐิโต (สทฺทนีภิ) อ. นิ. 6.16 ปาฬิยา ฏีกา ปสฺสิตพฺพา] โหติ อจิรวุฏฺฐิโต เคลญฺญาฯ ตสฺส เอวํ โหติ – ‘‘อหํ โข คิลานา วุฏฺฐิโต อจิรวุฏฺฐิโต เคลญฺญาฯ ตสฺส เม กาโย ทุพฺพโล อกมฺมญฺโญฯ หนฺทาหํ นิปชฺชามี’’ติฯ โส นิปชฺชติ; น วีริยํ อารภติ อปฺปตฺตสฺส ปตฺติยา, อนธิคตสฺส อธิคมาย, อสจฺฉิกตสฺส สจฺฉิกิริยายฯ อิทํ อฏฺฐมํ กุสีตวตฺถุฯ อิมานิ อฏฺฐ กุสีตวตฺถูนิฯ

(3) อฏฺฐสุ โลกธมฺเมสุ จิตฺตสฺส ปฏิฆาโต

[954] ตตฺถ กตเมสุ อฏฺฐสุ โลกธมฺเมสุ จิตฺตสฺส ปฏิฆาโต? ลาเภ สาราโค, อลาเภ ปฏิวิโรโธ, ยเส สาราโค, อยเส ปฏิวิโรโธ, ปสํสาย สาราโค, นินฺทาย ปฏิวิโรโธ, สุเข สาราโค, ทุกฺเข ปฏิวิโรโธ – อิเมสุ อฏฺฐสุ โลกธมฺเมสุ จิตฺตสฺส ปฏิฆาโตฯ

(4) อฏฺฐอนริยโวหารา

[955] ตตฺถ กตเม อฏฺฐ อนริยโวหารา? อทิฏฺเฐ ทิฏฺฐวาทิตา, อสฺสุเต สุตวาทิตา, อมุเต มุตวาทิตา, อวิญฺญาเต วิญฺญาตวาทิตา, ทิฏฺเฐ อทิฏฺฐวาทิตา, สุเต อสฺสุตวาทิตา, มุเต อมุตวาทิตา, วิญฺญาเต อวิญฺญาตวาทิตา – อิเม อฏฺฐ อนริยโวหาราฯ

(5) อฏฺฐ มิจฺฉตฺตา

[956] ตตฺถ กตเม อฏฺฐ มิจฺฉตฺตา? มิจฺฉาทิฏฺฐิ, มิจฺฉาสงฺกปฺโป, มิจฺฉาวาจา, มิจฺฉากมฺมนฺโต, มิจฺฉาอาชีโว, มิจฺฉาวายาโม, มิจฺฉาสติ, มิจฺฉาสมาธิ – อิเม อฏฺฐ มิจฺฉตฺตาฯ